De familie De Haan verruilde in 1885 Gorredijk voor Zaandam. Vader Izak werd in zijn nieuwe standplaats rebbe bij de Nederlands-Israëlitische Gemeente. In de twintig jaar eerder gebouwde synagoge aan de Gedempte Gracht was hij manusje van alles, van zielenherder en ‘beestensnijder’ tot godsdienstonderwijzer. Tussen de achttien kinderen die zijn echtgenote Betje op de wereld zette, bleken er twee te zijn met een bijzonder literair talent. Op nieuwjaarsdag 1881 werd Carolina Lea geboren. Zij verwierf nationale faam als de schrijfster Carry van Bruggen. Op 31 december van datzelfde jaar kreeg zij een broer, Jacob Israël.

De twee brachten het merendeel van hun jeugd door in Zaandam. Daar beheerde hun vader tientallen jaren de ‘sjoel’. Jacob Israël begon zijn beroepsleven als leraar, maar werd al snel voltijds schrijver. In juni 1904 verscheen zijn roman Pijpelijntjes. Het was één van de eerste Nederlandse boeken waarin een openlijke homoseksuele relatie wordt beschreven. De uitgave leidde tot een literaire schokgolf. De Haan werd ontslagen als leraar en als verslaggever. Zijn tot dan goede kennis Arnold Aletrino kreeg ‘bijna een stuip van schrik’ toen hij Pijpelijntjes las. Hij herkende zichzelf namelijk in een van de hoofdpersonen. Aletrino kocht alle exemplaren op die hij kon vinden en verbrandde ze. Het Gemeentearchief Zaanstad bezit één van de slechts vier of vijf exemplaren die ontkwamen aan vernietiging. Anno nu is het overigens moeilijk voorstelbaar wat Pijpelijntjes zo omstreden maakte.

In december 1918 verruilde Jacob Israël de Haan zijn geboorteland voor Palestina. Eerder dat jaar had hij in Amsterdam een vergeefse poging gedaan om tot hoogleraar te worden benoemd. Maar velen, ook op de universiteit, zagen hem nog steeds in de eerste plaats als de schrijver van schandaalromans en als homoseksueel die te koop liep met zijn geaardheid. Hij maakte geen schijn van kans op een benoeming. De Haan koos daarop voor een nieuw bestaan in een ander land. Een land waar hij enkele jaren later een voortijdige en gewelddadige dood zou vinden. En ook daarbij speelde zijn seksuele geaardheid een rol.